Endometriozis Teşhisi
Endometriozisin belirtileri hastalığa özel olmadığı için tanısının sadece semptomlara bakılarak konulması mümkün değildir. Fakat ağrılı adet dönemleri, cinsel ilişki sırasında ağrı veya kronik alt karın (pelvik) ağrı varlığında endometriozis akla gelmelidir. Bunun yanında hiç semptomu olmayan birçok hasta olabileceği de akılda tutulmalıdır.
Tanıda jinekolojik muayene, ultrasonografi ve kan testleri gibi çeşitli yöntemler kullanılsa da hala altın standart ameliyat sırasında endometriozis hastalığının izlenmesi ve alınan patoloji örnekleriyle doğrulanmasıdır. Bu sebeple endometriozis tanısı çoğu zaman gecikmeli olarak konmaktadır. Belirtilerin başlangıcından tanı konana kadar geçen süre ortalama 6-10 yıl arasındadır. Genç kızlarda bu süre daha da uzun olabilmektedir.
Jinekolojik muayene
Jinekolojik muayene sırasındaki bazı bulgular endometriozisi akla getirir. Bu bulgular vajinal veya makattan muayene sırasında ağrı olması, ele gelen ağrılı bir kitlenin varlığı ve normalde rahatça hareket edebilen rahim dokusunun yapışıklıklar sebebiyle hareketsiz olmasıdır.
Ultrasonografik muayene
Vajinal veya karından yapılan ultrason ile yumurtalıkta var olan çikolata kistleri görülüp bu kistlerin büyüklükleri ölçülebilir. Vajinal ultrason ile endometriozis odakları belirli bir boyuta ulaştıktan sonra gözlenebilir. Dışkılama şikayeti olan ve endometriozisten şüphelenilen hastalarda bağırsak tutulumunu göstermek amacıyla endoskopik ultrasonografi de uygulanan yöntemler arasındadır.
Kan testiyle hastalık belirteçlerinin değerlendirilmesi
CA 125 ve CA 19-9 gibi bazı tümör belirteçleri endometriozis varlığında yükselebilir. Fakat bunlar endometriozise özel belirteçler olmadığı için tek başına yüksek olmaları tanı koymak açısından yeterli değildir. Aynı zamanda bu belirteçlerin yüksek olması endometriozisin kansere dönüştüğü anlamına gelmemektedir.
Bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG)
Endometriozisin ileri tanısı ve dokunun içine yerleşen derin endometriozis odaklarının ayırt edilebilmesi için BT ve/veya MRG gerekebilmektedir.
Diğer girişimsel testler
Bu testler, çoğunlukla endometriozis dışında endometriozise benzer semptomlara sebep olan hastalıkları dışlamak için kullanılır.
- Sistoskopi (mesaneye bir kamera ile bakılması)
- Kolonoskopi (kalın bağırsaklara kamera ile bakılması)
- Histeroskopi (rahim içine kamera ile bakılması)
- Proktoskopi (kalın bağırsağın rektum adı verilen son bölümüne kamera ile bakılması)
- Sigmoidoskopi (kalın barsağın sigmoid kolon adı verilen bölümüne kamera ile bakılması)
Tanıda altın standart laparoskopik (kapalı) ameliyat ile endometriozis odaklarının görüntülenmesi ve alınan biyopsi örneklerinde yapılan patolojik inceleme sonucunda endometriozis varlığının teyitlenmesidir.
