Endometriozis Nedir?

Endometriozis rahim iç tabakasını oluşturan endometrium benzeri hücrelerin rahmin dışında vücudun başka bir yerinde bulunması sonucu oluşan kronik bir hastalıktır. Üreme çağındaki kadınların %10’unu etkilemektedir. Bu da 2017 verilerine göre dünyada yaklaşık 190 milyon kadının endometriozis hastası olduğu anlamına gelmektedir. En sık yumurtalıklar, fallop tüpleri, karın organlarını örten doku ve pelviste izlenmesine rağmen bağırsaklar, mesane ve diyafram gibi birçok organı da etkileyebilmektedir. Vücudun çeşitli yerlerine yerleşmiş olan bu endometriozis odakları östrojen hormonunun adet döngüsündeki değişimlerine göre büyümekte ve kanamakta, daha derine doğru yayılmakta, bunlara bağlı olarak da bulunduğu bölgelerde ağrı ve yapışıklıklar oluşturmaktadır. Yumurtalıklarda yerleşen endometriozis koyu çikolata rengine benzeyen yoğun içerikli kistler oluşturduğu için yaygın olarak çikolata kisti hastalığı olarak da bilinmektedir. 

Endometriozisin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Oluşma nedenini açıklayan çeşitli teoriler öne sürülmüştür. Bunlardan bir tanesi endometrium dokusunun adet sırasında fallop tüpleri aracılığıyla karın boşluğuna akması ve dokunun karın boşluğuna yerleşmesi ile hastalığın oluştuğudur. Bir diğer teoriye göre vücutta artmış östrojen etkisi ile periton diye adlandırılan karın organlarını saran doku ve yumurtalık hücrelerinde bazı değişimler olması ve bu değişimler sonucu endometriozis oluşmasıdır. Başka bir teoriye göre de endometrium dokusu kan ve lenf damarları yolu ile yayılmakta olup hastalık bu şekilde oluşmaktadır. Fakat bu teorilerin hiçbiri hastalığı tam olarak açıklamaya yetmemektedir. Bu sebeple bu alanda dünya çapında araştırmalar devam etmekte olup bilim adamları hastalığın nasıl oluştuğunu tam olarak anlamaya çalışmaktadırlar.

Endometriozis Kimlerde Görülür?

Endometriozis en sık üreme çağındaki yani 25-40 yaş arası kadınlarda görülse de adölesan çağda da görüldüğü bilinmektedir. Adölesan çağda şiddetli ve dirençli adet sancısı çeken genç kızların yaklaşık %75’inde bu ağrının nedeninin endometriozis olduğu gözlemlenmiştir. Kronik karın ağrısı olan hastaların %25-40’ında, kısırlık şikayeti olan hastaların ise %20-30’unda endometriozise rastlanmaktadır. Endometriozis olasılığı şiddetli adet sancısı olan kadınlarda yaklaşık 4-6 kat daha fazladır. Ailesinde endometriozis olan hastalarda risk artmıştır, örneğin; birinci derece akrabalarında hastalık olanlarda risk yaklaşık 7–10 kat daha fazladır. En sık üreme çağındaki kadınları ve takiben adölesan kızları etkilese de endometriozisin nadiren çocuklarda ve de menopoza girmiş kadınlarda da ortaya çıktığı bilinmektedir. 

Risk faktörleri nelerdir?

1. Erken yaşta adet görme (12 yaş öncesi)
2. Sık adet görme (adet aralarının 27 günden az olması)
3. Uzun süren, yoğun adet dönemleri
4. Ailede endometriozis hastalığının olması
5. İleri menopoz yaşı
6. Çocuk sahibi olmama
7. Düşük vücut kitle endeksi 
8. Geçirilmiş karın ameliyatları (sezaryen, rahim alma ameliyatları gibi)
9. Rahimde adet kanının dışarı akmasını engelleyebilecek doğuştan var olan şekil bozuklukları veya sonradan oluşan kitleler (miyomlar, polipler, tamamen kapalı kızlık zarı (imperfore hymen) gibi).